सुरेशराज न्यौपाने,
नयाँदिल्ली- अत्यधिक गर्मीका कारण भारतका बिहार, उत्तरप्रदेश, राजस्थान, दिल्ली, मध्यप्रदेश लगायतमा दैनिक जीवनयापन निकै कष्टकर बनेको छ । उच्च तापक्रमका कारण तातो हावा (लू) चल्नाले मानिसको दैनिकी कष्टकर बन्नुका साथै कैयौंले ज्यान गुमाएका छन् ।
भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले करिब २ महिनामा उच्च गर्मी र तातो हावाकै कारण सयभन्दा बढीको ज्यान गएको दाबी गरेका छन् । त्यसैगरी गर्मीकै कारण फैलिएको मस्तिष्क ज्वरो ९इन्सेफ्–लाइटिस० कारण बिहारमा मात्र थप एक सय बालबालिकाको ज्यान गएको छ ।
सरकारी तथ्यांकअनुसार सन् २०१० देखि २०१८ सम्म भारतमा लूका कारण ६ हजारभन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ । सन् २०१५ मा सबभन्दा बढी अर्थात् २ हजारभन्दा बढीको मृत्यु भएको थियो । यस वर्ष दिल्ली, बिहार, उत्तरप्रदेश, राजस्थान, मध्यप्रदेशका अधिकांश भागमा करिब दुई सातासम्म तापक्रम ४५ डिग्रीभन्दा माथि उक्लिएको थियो ।
मौसमविद्हरूले विगतका वर्षको तुलनामा यस वर्ष मनसुन केही पर धकेलिएकाले चर्को गर्मी भएको जनाएका छन् । यस वर्ष राजधानी दिल्लीले नै २१ वर्षयताकै सबैभन्दा चर्को गर्मी व्यहोर्यो । अघिल्लो सोमबार दिल्लीको तापक्रम ४८.४ डिग्री थियो । यो २६ जुन १९९८ को अहिलेसम्मकै सबैभन्दा उच्च तापक्रमभन्दा ०.४ डिग्रीले कम हो ।
तर, जुन महिनाको तापक्रमलाई हेर्ने हो भने दिल्लीमा हालसम्मकै बढी गर्मी भएको भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले जनाएकाछन् । त्यसैगरी, गतहप्ता नै उत्तरप्रदेशको बान्दामा ४९.२ डिग्री, प्रयागराजमा ४८.९ डिग्री मापन गरिएको थियो । साथै राजस्थानको चुरुमा त दुई दिनसम्म ५० डिग्री नाघेको जनाइएको छ ।
गर्मी कुन हदसम्म छ भन्ने कुरा अघिल्लो साता ट्रेनभित्रै यात्रुहरूको ज्यान गएको घटनाले पनि देखाउँछ । अत्यधिक गर्मीकै कारण ट्रेनमा यात्रा गरिरहेका चार जनाको ज्यान गएको थियो । उत्तरप्रदेशको आगराबाट दक्षिण भारतको कोएम्बटोरका लागि छुटेको केरल एक्सप्रेसका चार जानु यात्रुले अत्यधिक गर्मीका कारण ज्यान गुमाएका थिए ।
वातावनुकूलित कोचमा यात्रा नगरेका कारण ट्रेन उत्तरप्रदेशको झाँसी नजिक पुग्दा असह्य गर्मीका कारण उनीहरूको मृत्यु भएको बताइएको छ । त्यतिबेला झाँसीको तापक्रम ४५ डिग्री सेल्सियस रहेको भारतीय सञ्चारमाध्यमले उल्लेख गरेका थिए ।
अत्यधिक गर्मीका कारण बिहारले त ठूलो संख्यामा मानवीय क्षति नै व्यहोरेको छ । शनिबार र आइतबार बिहारका अधिकांश भागमा तापक्रम ४५ डिग्री रहेको भारतीय सञ्चारमाध्यमहरूले उल्लेख गरेका छन् । गर्मीका कारण स्थानीय अस्पतालहरूमा बिरामीको चाप दिनहुँ बढदो छ । पछिल्लो दुई दिनमा मात्र त्यहाँ ७८ जनाको मृत्यु भएको बताइएको छ ।
सोमबार बिहानसम्ममा गर्मीका कारण औरंगावादमा ३३, गयामा ३१, नवाडा १२ र जमुईमा २ जनाको मृत्यु भइसकेको छ । आइतबार मात्रै बिहारका औरगांवाद, गया र नवाडा जिल्लामा १७ जनाको ज्यान गएको स्थानीय सञ्चारमाध्यमहरूले उल्लेख गरेका छन् ।
उखरमाउलो गर्मीका कारण कतिपय राज्यमा विभिन्न रोगको प्रकोप पनि देखिएको छ ।
उच्च गर्मीका कारण फैलिएको मस्तिष्क ज्वरो (इन्सिफ्लाइटिक्स) का कारण पछिल्लो एक साताभित्रै बिहारको मुजफ्फरपुरमा सयजना भन्दा बढी बालबालिकाको मृत्यु भएको छ । मुजफ्फरपुर लिचीका लागि चिनिएकालेसुरुमा बालबालिकाको मृत्युको कारण खाली पेटमा लिची खाएका कारण भएको आंशका गरिए पनि त्यसको वैज्ञानिक पुष्टि हुन सकेको थिएन ।
तर, पछि लिची नखाएका बालबालिकाको समेत मृत्यु भएपछि भने स्थानीय चिकित्सकले मस्तिष्क ज्वरोको आशंका गरेका थिए । बिरामी परेका करिब ३ सय बालबालिका अस्पतालमा उपचारा गराइएको छ । उच्च ज्वरो आएर अस्पताल पुर्याइएका बालबालिकाको उपचारका लागि स्थानीय अस्पतालमा पर्याप्त जनशक्ति र साधन नहुँदा धेरैको ज्यान गएको स्थानीय सञ्चारमाध्यमले जनाएका छन् ।
ठूलो संख्यामा बालबालिकाको ज्यान गएपछि नीतिशकुमार नेतृत्वको बिहार राज्य सरकारले चौतर्फी आलोचनाको सामना गर्नुपरेको छ । बालबालिकाको मृत्यु हुने क्रम नरोकिएपछि केन्द्रिय स्वास्थ्य मन्त्री डा. हर्षवर्द्धन आफै मुजफ्फरपुर पुगेका थिए ।
यसैबीच, गर्मीका कारण ज्यान गुमाएकाको परिवारलाई राज्य सरकारले राहत स्वरूप ४ लाख भारु दिने घोषणा गरेको छ । सअघि सन् २०१४ मा पनि मुजफ्फरनगरमै यस्तै किसिमको रोगले करिब २ सयभन्दा बढी बालबालिकाको ज्यान गएको थियो । कान्तिपुरमा समाचार छ ।
